Tài liệu Kinh tế vĩ mô – Download giáo trình học tập KTVM mới nhất 2023 | TAIPHANMEM.BIZ

Chương này cung cấp những kiến thức cơ bản về một số khái niệm, quy luật, công cụ phân tích quan trọng của kinh tế học hiện đại, nhằm giúp cho sv có được kiến thức lúc đầu về môn học như: Kinh tế học là gì? các đặc trưng, đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu của kinh tế học, sự khác biệt giữa kinh tế vĩ mô và kinh tế vi mô, sự khác biệt trong phương pháp nghiên cứu của kinh tế học với các khoa học kinh tế khác. Cách thức tổ chức của một nền kinh tế hỗn hợp, các chức năng cơ bản của một nền kinh tế trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế như sản xuất cái gì?; sản xuất như thế nào?; sản xuất cho ai? Các tác nhân trong nền kinh tế hỗn hợp, vai trò của các tác nhân trong nền kinh tế và sự tác động qua lại giữa chúng trong nền kinh tế hỗn hợp. Trong chương này cũng nhằm trang bị cho sv một số khái niệm cơ bản của kinh tế học như “các yếu tố sản xuất”, “giới hạn khả năng sản xuất”, “chi phí cơ hội”. Một số quy luật kinh tế như “quy luật chi phí tương đối ngày càng tăng”; “quy luật thu nhập có xu hướng giảm dần”;…Trang bị cho sv phương pháp phân tích cung – cầu hạt nhân của phân tích kinh tế. Việc xác định giá cả, sản lượng thông qua cung, cầu; xác định mức sản lượng và giá cả cân bằng; các nhân tố tác động đến cung, cầu, sự thay đổi điểm cân bằng khi cung, cầu thay đổi.

Mục tiêu: – Nhận biết được các kiến thức cơ bản về kinh tế học nói chung và kinh tế vĩ mô nói riêng; – Mô tả 1 cách khái quát các hoạt động của các tác nhân trong nền kinh tế, – Vận dụng được các kiến thức cơ bản về kinh tế học vĩ mô, cơ chế vận hành của một nền kinh tế; – Nghiêm túc khi nghiên cứu. Nội dung chính: 1. Khái niệm về kinh tế học và những đặc trưng của kinh tế học 1.1. Khái niệm về kinh tế học 1.1.1. Kinh tế học: Kinh tế học là môn khoa học xã hội nghiên cứu cách chọn lựa của nền kinh tế trong việc sử dụng nguồn tài nguyên có giới hạn để sản xuất các loại sản phẩm nhằm thoả mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu của con người. Kinh tế học là môn học nghiên cứu xem xã hội sử dụng như thế nào nguồn tài nguyên khan hiếm để sản xuất ra những hàng hoá rất cần thiết và phân phối cho các thành viên trong xã hội. Kinh tế học là môn khoa học nghiên cứu hoạt động của con người trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá. Kinh tế học là môn khoa học nghiên cứu việc lựa chọn cách sử dụng hợp lý nhất các nguồn lực để sản xuất ra hàng hoá và dịch vụ nhằm thoả mãn cao nhất nhu cầu

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Kinh tế học là môn khoa học ra đời cách đây hơn hai thế kỷ. Từ đó đến bây giờ kinh tế học đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, do đó cũng đã xuất hiện khá nhiều các định nghĩa về kinh tế học. Sau đây xin trình bày 3 khái niệm về kinh tế học được nhiều nhà kinh tế hiện nay sử dụng.

Kinh tế học có quan hệ chặt chẽ với nhiều môn khoa học khác như: triết học, kinh tế chính trị học, sử học, xã hội học,… và đặc biệt có liên quan chặt chẽ với toán học và thống kê học. Kinh tế học được chia làm 2 phân ngành lớn là kinh tế học vi mô và kinh tế học vĩ mô

1.1.2. Kinh tế học vi mô: Kinh tế học vi mô nghiên cứu sự hoạt động của nền kinh tế bằng phương pháp tách biệt từng bộ phận của nền kinh tế: nghiên cứu hành vi ứng xử của các cá nhân về các hàng hóa cụ thể trên từng loại thị trường trong mối quan hệ với những tác nhân gây ra bởi hoàn cảnh chung.

Kinh tế vĩ mô nghiên cứu hoạt động của toàn bộ tổng thể bao la của toàn bộ nền kinh tế như: Tăng trưởng kinh tế, sự biến động của giá cả (lạm phát), việc làm của cả quốc gia (thất nghiệp), cán cân thanh toán và tỷ giá hối đoái,…

Ví dụ: Nền kinh tế Việt Nam năm 2012 tăng trưởng 5,03 %, lạm phát 6,81%, cán cân thương mại cân bằng,… Đây là tín hiệu phản ánh nền kinh tế của Việt Nam đang trên đà phát triển,…”

1.1.3. Kinh tế học vĩ mô:

Kinh tế học vĩ mô nghiên cứu sự hoạt động của toàn bộ nền kinh tế như 1 thể thống nhất. Nghiên cứu sự tương tác giữa các cấu khối chung trong nền kinh tế có thể điều khiển được.

Kinh tế vi mô nghiên cứu sự hoạt động của các các tế bào kinh tế trong nền kinh tế là các doanh nghiệp, hộ gia đình, nghiên cứu những yếu tố quyết định giá cả, số lượng sản phẩm,… trong các thị trường riêng lẻ.

Ví dụ: Trên thị trường Hà Nội, vào dịp tết nguyên đán 2012, hàng thuỷ sản được tiêu thụ mạnh, do đó giá có thể tăng nhẹ

Tuỳ theo cách thức sử dụng, kinh tế học được chia thành hai dạng kinh tế học là kinh tế học thực chứng và kinh tế học chuẩn tắc. Kinh tế học thực chứng là để reply

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Kinh tế học thực chứng là việc mô tả và phân tích event, những mối quan hệ trong nền kinh tế .Ví dụ: hiện nay, tỷ lệ lạm phát là bao nhiêu? nếu tăng trưởng kinh tế là 8% thì tỷ lệ lạm phát sẽ thay đổi thế nào?

1.1.4. Kinh tế học thực chứng: Kinh tế học thực chứng nghiên cứu những lý giải khoa học về cách vận hành của nền kinh tế 1 cách khách quan, có số liệu cụ thể hoặc có sự suy lý logic từ những vấn đề cụ thể. Kinh tế học thực chứng là việc mô tả và phân tích event, những mối quan hệ trong nền kinh tế .Ví dụ: hiện nay, tỷ lệ lạm phát là bao nhiêu? nếu tăng trưởng kinh tế là 8% thì tỷ lệ lạm phát sẽ thay đổi thế nào? 1.1.5. Kinh tế học chuẩn tắc: Kinh tế học chuẩn tắc nghiên cứu đưa ra những khuyến nghị dựa trên những nhận định mang tính chất cá nhân, thường mang tính chủ quan. Kinh tế học chuẩn tắc đề cập đến cách thức, đạo lý được giải quyết bằng sự lựa chọn. Ví dụ: Tỷ lệ lạm phát đến mức nào thì có thể chấp nhận được? Có nên tăng tỷ lệ lãi suất ngân hàng không?… 1.1.6. Mối quan hệ: Kinh tế học vi mô và kinh tế học vĩ mô nghiên cứu nền kinh tế ở những góc độ khác nhau, tuy nhiên giữa chúng có mối quan hệ không thể tách rời. Kinh tế vi mô nghiên cứu những tế bào, những bộ phận, còn kinh tế vĩ mô nghiên cứu tổng thể nền kinh tế, được cấu thành từ những tế bào, những bộ phận ấy. Trong thực tiễn kết quả kinh tế vĩ mô phụ thuộc vào các hành vi của kinh tế vi mô, kinh tế quốc dân phụ thuộc vào sự phát triển của các doanh nghiệp, của các tế bào kinh tế. Kinh tế vĩ mô tạo hành lang, tạo môi trường, tạo điều kiện cho kinh tế vi mô phát triển. 1.2. Những đặc trưng của kinh tế học

Kinh tế học nghiên cứu sự khan hiếm các nguồn lực 1 cách tương đối với nhu cầu kinh tế xã hội. Đây là đặc trưng kinh tế cơ bản gắn liền với nền móng nghiên cứu và phát triển của môn kinh tế học. Không thể sản xuất một loại hàng hoá nào đó để thoả mãn đầy đủ mọi nhu cầu của con người được.Vì nhu cầu thì đa dạng, còn nguồn lực thì hữu hạn do đó cần phải cân đối, lựa chọn. Tính hợp lý của kinh tế học được thể hiện ở chỗ, khi phân tích hoặc lý giải một event kinh tế nào đó, cần phải dựa trên các giả thiết hợp lý nhất định và diễn biến của event kinh tế này. Tuy nhiên, cần lưu

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Ví dụ 1: Muốn phân tích hành vi người tiêu dùng muốn mua thứ gì? số lượng là bao nhiêu? thì kinh tế học giả định họ tìm cách mua được nhiều hàng hoá dịch vụ nhất trong số thu nhập hạn chế của mình.

Ví dụ 2: Để phân tích xem doanh nghiệp sẽ sản xuất cái gì, bao nhiêu? bằng cách nào? có thể giả định rằng doanh nghiệp sẽ tìm cách tối đa hoá lợi nhuận trong giới hạn nguồn lực của doanh nghiệp.

Kinh tế học là một bộ môn nghiên cứu mặt lượng. Với đặc trưng này kinh tế học thể hiện kết quả nghiên cứu kinh tế bằng các con số có tầm quan trọng đặc biệt. Khi phân tích kết quả của các hoạt động chỉ nhận định nó tăng lên hay giảm đi thì chưa đủ mà phải thấy được sự biến đổi của nó như thế nào là bao nhiêu?

Ví dụ: Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp A năm 2012 là khả quan, chưa đủ, chưa thấy được điều gì. Mà khả quan như thế nào? phải được lượng hoá thông qua các chi tiêu kinh tế như: Doanh thu tăng 20% so với năm 2011 với mức tăng 400 tỷ đồng; lợi nhuận tăng 22% so với năm 2011, mức tăng tăng là 150 tỷ đồng,…

Tính toàn diện và tính tổng hợp. Đặc trưng này của kinh tế học là khi kiểm tra các hoạt động và event kinh tế phải đặt nó trong mối liên hệ với những hoạt động, sự kiện kinh tế khác trên phương diện của một nền kinh tế cho dù có những event phải đạt trong mối quan hệ quốc tế.

Ví dụ: “Trong giai đoạn 2005- 2010 nền kinh tế Việt Nam có mức tăng trương cao ổn định”. Để có cơ sở của nhận định này nhà nghiên cứu phải có số liệu lý giải, chứng minh điều đó là tốc độ tăng trường bình quân hàng năm của Việt Nam là 7%, lạm phát từ 6-8%/ năm,… và tốc độ tăng trưởng của các nước khác trong khu vực và trên thế giới.

Kết quả nghiên cứu của kinh tế học chỉ xác định được ở mức trung bình. Vì các kết quả này phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khác nhau tác động tới chỉ tiêu kinh tế nghiên cứu, trong đó có rất nhiều yếu tố chỉ có thân xác định được xu hướng ảnh hưởng mà không thân xác định được mức độ tác động

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu môn học 2.1. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế học vĩ mô Kinh tế học vĩ mô nghiên cứu sự vận động và những mối quan hệ kinh tế chủ

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Có thể khái quát phương pháp luận nghiên cứu của kinh tế học thông qua 4 giai đoạn như sau:

(1). Khi nghiên cứu các hiện tượng kinh tế các nhà kinh tế thường dùng phương pháp quan sát. Vì các hiện tượng kinh tế hết sức phức tạp, thường xuyên biến động, chịu tác động của rất nhiều nhân tố khách quan và chủ quan. Các quan hệ kinh tế rất vô hình, mà chung ta chỉ có thể suy đoán thông qua các thể hiện phía bên ngoài thị trường của nó. Ví dụ: Muốn nghiên cứu về lạm phát của thời kỳ nào đó, thì phải quan sát sự thay đổi giá cả của tất các hàng hoá đang được giao dịch trên thị trường của thời kỳ đó.

(2). Thu thập các số liệu phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu. Ví dụ: Muốn biết lạm phát hiện nay là bao nhiêu, đã phải là nguy cơ chưa thì cần phải có số liệu, căn cứ lúc đầu để phân tích. Số liệu để tiến hành nghiên cứu lạm phát là số liệu về nền kinh tế tăng trưởng hay suy thoái, mức giá cả chung của các hàng hoá và dịch vụ trong nền kinh tế, …

(3). Tiến hành phân tích với những phương pháp phân tích thích hợp. Mỗi một sự kiện kinh tế, mỗi một chỉ tiêu kinh tế sẽ có cách phân tích khác nhau, có thể dùng phương pháp phân tích này hay phương pháp phân tích khác, hoặc kết hợp của một số phương pháp phân tích.

(4). Kinh tế học ngoài những phương pháp của các khoa học kinh tế nói chung, thì kinh tế học sử dụng các phương pháp pháp phân tích đặc thù. Đó là những phương pháp trừu tượng hoá, bóc tách các nhân tố không định nghiên cứu (cố định các nhân tố này) để kiểm tra các mối quan hệ kinh tế giữa các biến số cơ bản liên quan trực tiếp tới event nghiên cứu. Ví dụ như là phương pháp thông kê, mô hình toán, kinh tế lượng, phương pháp cân bằng tổng thể và cân bằng bộ phận,…

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

3. Tổ chức kinh tế của một nền kinh tế hỗn hợp 3.1. Ba chức năng cơ bản của một nền kinh tế

Tất cả các nền kinh tế quốc dân, trong mọi giai đoạn phát triển đều phải thực hiện ba chức năng cơ bản sau: Sản xuất ra những hàng hoá và dịch vụ nào? với số lượng bao nhiêu? Và sản xuất cho ai?

Cơ sở của chức năng này là sự khan hiếm các nguồn lực so với nhu cầu của xã hội. Nhiệm vụ chủ yếu mà của bất kỳ nền kinh tế nào cũng cần phải giải quyết là giảm đến mức tối thiểu sự lãng phí trong việc sản xuất ra những sản phẩm không cần thiết, và tăng cường đến mức tối đa những sản phẩm rất cần thiết.

Các hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ra như thế nào. Việc giải quyết đúng đắn vấn đề này thông thường đồng nghĩa với việc sử dụng số lượng đầu vào ít nhất để sản xuất ra số lượng sản phẩm đầu ra nhất định.

Hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ra cho ai? hay sản phẩm quốc dân được phân phối thế nào cho các thành viên trong xã hội.

Ba vấn đề nêu trên là những chức năng năng mà bất kỳ nền kinh tế nào cũng phải thực hiện, bất kể hình thức hay trình độ phát triển của nó như thế nào. Tất cả các chức năng này đều mạng tính lựa chọn, vì các nguồn lực để sản xuất ra sản phẩm đều khan hiếm. Cơ sở cho sự lựa chọn này là:

Tồn tại các cách sử dụng khác nhau các nguồn lực trong việc sản xuất ra các sản phẩm khác nhau. Ví dụ: Sản xuất sản phẩm dệt may cần đầu vào là (lao động ngành dệt may, máy may, vải, sợi,…); còn sản xuất ô tô cần (lao động ngành cơ khí chế tạo, thép,…).Tồn tại các phương pháp khác nhau để sản xuất ra sản phẩm cụ thể. Ví dụ cũng là may mặc nhưng phương pháp thủ công khác với tự động hoá. Tồn tại các phương pháp khác nhau để phân phối hàng hoá và thu nhập cho các thành viên trong xã hội. Ví dụ: Tham gia sản xuất ra sản phẩm, người lao động nhận được tiền công tiền lương; doanh nghiệp nhận được lợi nhuận, Nhà nước thu được các khoản thuế. Các thành viên trong xã hội nhân được bao nhiêu là do cơ chế phân phối ở mỗi thời kỳ, mỗi quốc gia.

3.2. Tổ chức kinh tế của nền kinh tế hỗn hợp

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Nền kinh tế tập quán truyền thống: kểu tổ chức này tồn tại dưới thời công xã nguyên thuỷ. Trong xã hội này, các vấn đề kinh tế cơ bản là sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? phân phối cho ai? được quyết định theo tập quán truyền thống từ thế hệ trước sang thế hệ sau. Tự cung, tự cấp; cần cái gì thì sản xuất cái đó bằng tư liệu sản xuất của chính mình, không cần trao đổi.

Nền kinh tế chỉ huy (kế hoạch hoá tập trung): là nền kinh tế giải quyết ba vấn đề kính tế cơ bản đều do Nhà nước quyết định, cân đối. Việc sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? phân phối cho ai đều được thực hiện theo kế hoạch tập trung thống nhất của Nhà nước.

Nền kinh tế thị trường: trong nền kinh tế ba chức năng cơ bản là sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? sản xuất cho ai? được thực hiện thông qua cơ chế thị trường, do thị trường quyết định. Trong đó các cá nhân người tiêu dùng, và các doanh nghiệp tác động qua lại lẫn nhau trên thị trường để xác định một hệ thống giá cả, thị trường, lợi nhuận, thu nhập,…

Nền kinh tế hỗn hợp: các hệ thống kinh tế hiện nay, không mang những hình thức kinh tế thuần tuý như thị trường, chi huy hay tự nhiên, mà là sự kết hợp các nhân tố của các loại hình kinh tế. Và điều đó gọi là nền kinh tế hỗn hợp. Trong nền kinh tế hỗn hợp các thiết chế công cộng và cá nhân đều có vai trò kiểm soát kinh tế. Thông qua bàn tay “vô hình” của thị trường và bàn tay “hữu hình” của Nhà nước. Các nhà kinh tế chia các tác nhân trong nền kinh tế hỗn hợp thành 4 nhóm, nhằm giải thích hành vi và phương thức thực hiện các chức năng chủ yếu của từng nhóm. Các nhóm này tác động qua lại lẫn nhau tạo thành một hệ thống kinh tế hỗn hợp. Trong nền kinh tế hỗn hợp, cơ chế thị trường sẽ xác định giá cả và sản lượng trong nhiều lĩnh vực còn Chính phủ sẽ điều tiết thị trường thông qua thuế, chi tiêu của Chính phủ, luật pháp,… Mô hình kinh tế hỗn hợp của từng nước có thể khác nhau, tuỳ thuộc vào mức độ can thiệp của Chính phủ vào nền kinh tế, và đối với thị trường.

Người tiêu dùng cuối cùng là tất cả các cá nhân và hộ gia đình, họ mua hàng hoá và dịch vụ để thoả mãn những nhu cầu tiêu dùng của họ: Ví dụ như mua lương thực, thực phẩm để ăn, mua quần áo để mặc,…. Người tiêu dùng cuối cùng có tác động rất lớn đến việc quyết định sản xuất cái gì trong nền kinh tế vì họ mua và tiêu dùng

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Các doanh nghiệp là người sản xuất ra hàng hoá và dịch vụ cung cấp cho xã hội, mục đích của họ khi thức hiện ba chức năng cơ bản sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? sản xuất cho ai? là thu được lợi nhuận cao nhất trong giới hạn nguồn lực của mình.

Trong nền kinh tế hỗn hợp Chính phủ đồng thời vừa là người sản xuất và vừa là người tiêu dùng nhiều hàng hoá dịch vụ. Chính phủ tiêu dùng phục vụ vai trò quản lý điều hành của Chính phủ. Chính phủ là người sản xuất cũng giống như doanh nghiệp cá nhân, nhưng nó phức tạp hơn nhiều bởi vai trò quản lý kinh tế của Chính phủ và có thể phác hoạ thông qua 3 chức năng chủ yếu sau:

(1). Chức năng hiệu quả: Để bảo đảm cho hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp có hiệu quả, sản xuất phát triển thì Nhà nước phải đưa ra các đạo luật như là chống độc quyền, chống ép giá, thuế,…Để hạn chế tác động từ phía bên ngoài thì Chính phủ, càn phải đặt ra các luật lệ ngăn chặn các tác động tiêu cực như: ô nhiễm môi trường, huỷ hoại tài nguyên,…

(2). Chức năng công bằng: Trong nền kinh tế thị trường hàng hoá được phân phối cho người có nhiều tiền mua nhất chứ không phải cho người có nhu cầu lớn nhất. Do vậy, để bảo đảm sự công bằng trong xã hội, thì Chính phủ phải đưa ra các chính sách phân phối lại thu nhập. Ví dụ như hệ thống thuế thu nhập, bảo hiểm, trợ cấp,…

(3). Chức năng ổn định: Chính phủ còn phải thực hiện chức năng kinh tế vĩ mô là duy trì sự ổn định kinh tế. Lịch sử phát triển của chủ nghĩa tư bản cho thấy có thời kỳ tăng trưởng thì lạm phát tăng vọt, trong thời kỳ suy thoái nặng nề thì thất nghiệp lại cao dẫn đến những sự thăng trầm của chu kỳ kinh tế. Chính phủ có thể sử dụng các chính sách, công cụ của mình để tác động đến sản lượng và việc làm, làm giảm bớt các giao động của chu kỳ kinh doanh.

Các cá nhân, các doanh nghiệp, Chính phủ nước ngoài tác động đến các hoạt động kinh tế diễn ra ở một nước thông qua việc mua bán hàng hoá và dịch vụ, vay mượn, viện trợ và đầu tư nước ngoài. Trong một số nước có nền kinh tế khá mở thì người nước ngoài có vai trò khá quan trọng.

4. Một số khái niệm liên quan cơ bản

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Yếu tố sản xuất là đầu vào của quá trình sản xuất và được phân chia thành 3 nhóm:

(1). Đất đai và tài nguyên thiên nhiên: gồm có toàn bộ đất dùng cho canh tác, xây dựng nhà ở, đường sá,… các loại nhiên liệu, khoảng sản, cây cối,…

(2). Lao động Là năng lực của con người được sử dụng theo một mức độ nhất định trong quá trình sản xuất. Người ta đo lường lao động bằng thời gian của lao động được sử dụng trong quá trình sản xuất.

(3) Tư bản: Là máy móc, đường sá, nhà xưởng,… được sản xuất ra rồi được sử dụng để sản xuất ra các hàng hoá khác. Việc tích luỹ các hàng hoá tư bản trong nền kinh tế có một vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của sản xuất.

4.2. Giới hạn khả năng sản xuất

Khi kiểm tra một nền kinh tế với số lượng các yếu tố sản xuất và trình độ công nghệ cho trước. Khi quyết định sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào?, nền kinh tế phải lựa chọn xem những yếu tố hạn chế này được phân phối như thế nào giữa rất nhiều các hàng hoá khác nhau được sản xuất ra. Để đơn giản, giả sử rằng toàn bộ nguồn lực của nền kinh tế chỉ tập trung vào sản xuất 2 loại hàng hoá là đồ ăn và quần áo. Để sử dụng hết nguồn lực của nền kinh tế, thì có thể có các cách lựa chọn tổ hợp đồ ăn và quần áo trong bảng 1.1 sau đây để sản xuất.

Bảng 1.1 Những khả năng sản xuất thay thế khác nhau

Khả năng Lương thực (tấn) Quần áo (ngàn bộ) A 0 7,5 B 1 7 C 2 6 D 3 4,5 E 4 2,5 F 5 0

Biểu diễn những khả năng này trên đồ thị và nối những điểm này lại ta được đường giới hạn khả năng sản xuất.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Phương án sản xuất A,B,C,D,E,F là những phương án có hiệu quả vì sử dụng hết nguồn lực, và tại đó muốn tăng một đơn vị sản phẩm đầu ra là quần áo thì phải cắt giảm đi những đơn vị sản phẩm đầu ra là lương thực. Phương án M là phương án sản xuất không có hiệu quả vì chưa sử dụng hết nguồn lực và tại M muốn tăng quần áo thì không cần phải cắt giảm lương thực vì còn nguồn lực. Phương án N là phương án không thể đạt được của nền kinh tế vì xã hội không đủ nguồn lực.

Vậy đường giới hạn khả năng sản xuất là một đường biểu diễn tập hợp tất cả các phương án sản xuất có hiệu quả; phương án sản xuất có hiệu quả là phương án mà tại đó muốn tăng một đơn vị sản phẩm đâu ra nào dó thì buộc phải cát giảm đi những đơn vị sản phẩm đầu ra khác. Trong một khoảng thời gian nhất định, mỗi một nền kinh tế có một đường giới hạn khả năng sản xuất. Khi các yếu tố sản xuất thay đổi thì đường giới hạn khả năng sản xuất cũng thay đổi theo. Nếu nguồn lực được mở rộng thì đường giới hạn khả năng sản xuất dịch chuyển sang bên phải, khi nguồn lực sản xuất bị thu hẹp lại thì đường giới hạn khả năng sản xuất sẽ dịch chuyển về phía bên trái.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Sản 2 chu kỳ lượng Yt

Đỉnh YP

Đỉnh

Suy thoái kinh tế

Đáy Thu Mở rộng hẹp sản xuất sản

Năm Hình 1.2. Chu kỳ kinh doanh

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

(1). Khái niệm tổng cung: Tổng cung là tổng trọng lượng sản phẩm quốc dân mà các hãng kinh doanh sẽ sản xuất và bán ra trong từng thời kỳ tương ứng với mức giá cả chung và khả năng sản xuất.

(2). Mức sản lượng tiềm năng: Đó là mức sản lượng tối đa mà nền kinh tế có thể sản xuất ra trong điều kiện toàn dụng nhân công, mà không gây nên lạm phát. Sản lượng tiềm năng phụ thuộc vào việc sử dụng các yếu tố sản xuất đặc biệt là yếu tố lao động.

(3). Đường tổng cung trong ngắn hạn và dài hạn. Đường tổng cung là đường biểu diễn mối quan hệ giữa sản lượng sản xuất ra và mức giá cả chung. Cần phân biệt giữa đường tổng cung dài hạn và ngắn hạn. Đường tổng cung dài hạn (ASLR) là liên hệ giữa sản lượng và mức giá trong thời gian đủ dài để giá cả và các yếu tố đầu vào khác hoàn toàn linh hoạt. Đường tổng cung ngắn hạn (AS) là quan hệ giữa sản lượng và giá cả chung với giả thiết là giá cả các yếu tố đầu vào cố định chưa thay đổi. Đường tổng cung dài hạn là đường thẳng đứng còn đường tổng cung ngắn hạn là đường có độ dốc dương.

Đường tổng cung trong dài hạn: Đường tổng cung trong dài hạn là đường song song với trục tung và cắt trục hoành tại mức sản lượng tiềm năng. Vì trong dài hạn khi giá cả điều chỉnh đủ mạnh để mọi thị trường, không chỉ thị trường tài chính, thị trường hàng hoá mà cả thị trường các yếu tố sản xuất đều ở trạng thái cân bằng. Cân bằng thị trường các yếu tố sản xuất có nghĩa là mọi nguồn lực được sử dụng đầy đủ và hiệu quả, nên sản lượng không tăng nữa. Khi đó cung về hàng hoá và dịch vụ chỉ

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Đường tổng cung trong ngắn hạn: Về mặt ngắn hạn, đường tổng cung lúc đầu tương đối nằm ngang, khi vượt qua mức sản lượng tiềm năng thì đường tổng cung sẽ dốc ngược lên. Điều này nói nên rằng khi ở dưới mức sản lượng tiềm năng một sự thay đổi nhỏ về giá cả đầu ra sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tăng nhanh mức sản lượng để đáp ứng nhu cầu đang tăng lên. Sở dĩ các doanh nghiệp hành động như vậy vì trong khoảng thời gian ngắn hạn, đứng trước các đầu vào cố định họ có thể huy động đầu vào lao động còn dư để tăng sản lượng. Còn vượt qua mức sản lượng tiềm năng các yếu tố sản xuất đã được sử dụng hết, sản lượng không tăng mà chỉ có giá tăng. (Hình 2.2)..

Sự dịch chuyển đường tổng cung ngắn hạn được gọi là cú shock cung. Những nhân tố làm dịch chuyển đường tổng cung dài hạn cũng sẽ làm dịch chuyển đường tổng cung ngắn hạn. Bên cạnh các nhân tố đó thì đường tổng cung ngắn hạn còn dịch chuyển khi giá cảc các yếu tố đầu vào thay đổi. Nếu mức giá đầu vào tăng thì làm tăng chi phí sản xuất làm cho AS dịch chuyển sang trái sang ASSR’ trên hình 2.2 (thu hẹp khả năng sản xuất). Nếu mức giá đầu vào giảm làm cho chi phí sản xuất giảm làm cho khả năng sản xuất mở rộng ra đường tổng cung ngắn hạn dịch chuyển sang phải ASSR’’ (hình 2.2)

5.2. Tổng cầu (AD)

(1). Khái niệm về tổng cầu: Tổng cầu là trọng lượng hàng hoá và dịch vụ mà các tác nhân trong nền kinh tế sẵn sàng và có khả năng mua ứng với từng mức giá cả chung, thu nhập và các biến số khác không đổi. Tổng cầu gồm có chi tiêu của hộ gia đình, chi tiêu của doanh nghiệp, chi tiêu của Chính phủ và xuất khẩu ròng, và có rất nhiều biến số quyết định đến mức sản lượng mà các tác nhân trong nền kinh tế sử dụng. Khi các nhân tố này thay đổi thì sẽ làm cho tổng cầu thay đổi.

(2). Đường tổng cầu: Đường tổng cầu là đường biểu diễn mối quan hệ giữa tổng sản phẩm và mức giá cả chung mà các tác nhân trong nền kinh tế chi tiêu. Với trục tung biểu thị mức giá cả chung, trục hoành biểu thị mức sản lượng thì đường tổng cầu dốc xuống (có độ dốc âm)

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Khi các nhân tố tác động tới các thành phần chi tiêu của tổng cầu như thay đổi trong tiêu dùng cá nhân, đầu tư của doanh nghiệp, chi tiêu của Chính phủ, xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ thì sẽ làm cho đường tổng cầu dịch chuyển. Nếu làm cho tổng cầu tăng thì đường tổng cầu sẽ dịch chuyển sang phải. Nếu làm cho tổng cầu giảm thì đường tổng cầu dịch chuyển sang bên trái. Trên hình 2.4 cho thấy nếu tổng cầu tăng làm cho đường tổng cầu dịch chuyển tới AD’’, làm cho đường tổng cầu giảm thì AD sẽ dịch chuyển sang AD’.

5.3. Cân bằng tổng cung, tổng cầu Nếu ghép 2 mặt cung và cầu của nền kinh tế lại với nhau bằng phương pháp đưa 2 đồ thị AD và AS vào cùng 1 hệ trục, hai đường cung và cầu cắt nhau tại E, là điểm cân bằng của nền kinh tế. Tại điểm cân bằng, tổng cung bằng tổng cầu đồng thời xác định mức giá cân bằng Po và sản lượng cân bằng Qo. Sự dịch chuyển đường tổng cung và tổng cầu: – Sự dịch chuyển tòan bộ đuờng AS hoặc AD biểu thị những thay đổi của tổng cung hoặc tổng cầu, phụ thuộc vào tác động của những biến số khác. – Sự dịch chuyển của đường tổng cầu chủ yếu tùy thuộc vào tác động của các biến chính sách, chỉ tiêu chính phủ, lãi suất. – Sự dịch chuyển của đường tổng cung phụ thuộc vào các tác động của lao động, tài nguyên, kỹ thuật và các chi phí đầu vào khác.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Mức giá chung E P0

Q0 AD

Sản lượng thực tế Q

Ví dụ: + Giá dầu trên thế giới tăng mạnh: Làm dich chuyển AS sang trái và làm di chuyển AD + Giảm đáng kể chi tiêu cho quốc phòng: Dịch chuyển AD sang trái và di chuyển đường AS

+ Vụ mùa bội thu: Dịch chuyển AS sang phải và di chuyển AD + Tăng thuế sử dụng đất đai dẫn đến tăng chi phí sản xuất, tổng cung giảm. + Giảm thuế thu nhập dẫn đến tăng thu nhập sau thuế, tăng khả năng thanh toán, tăng tiêu dùng do đó tăng tổng cầu + Giảm lãi suất tiền gửi tiết kiệm: giảm lãi suất tiền gửi dẫn đến giảm lãi suất cho vay, tăng đầu tư do đó tăng tổng cầu.

6. Mục tiêu và công cụ trong kinh tế vĩ mô 6.1. Các mục tiêu kinh tế vĩ mô Thành tựu kinh tế vĩ mô của một đất nước thường được đánh dấu theo 3 dấu hiệu chủ yếu: – Sự ổn định kinh tế: kết quả của việc giải quyết tốt những vấn đề cấp bách như lạm phát, suy thoái, thất nghiệp trong thời kỳ ngắn hạn. – Tăng trưởng kinh tế đòi hỏi giải quyết những vấn đề dài hạn hơn như chính sách tiết kiệm, chính sách đầu tư, chính sách công nghệ, chính sách đào tạo… – Công bằng trong phân phối vừa là vấn đề xã hội vừa là vấn đề kinh tế. Để có thể đạt được sự ổn định, tăng trưởng và công bằng, các chính sách kinh tế vĩ mô phải hướng tới các mục tiêu cụ thể sau: a. Sản lượng: tốc độ tăng trưởng cao, vững chắc và sản lượng thực tế cao tương ứng với mức sản lượng tiềm năng.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Ổn định kinh tế-một mục tiêu kinh tế vĩ mô quan trọng vì:

– Thứ nhất: ổn định kinh tế vĩ mô là một điều kiện cơ bản của sự phát triển xã hội, đặc biệt là hoạt động sản xuất kinh doanh. – Thứ hai: ổn định kinh tế vĩ mô là một chức năng quan trọng của nhà nước trong vai trò quản lý nên kinh tế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường Nhà nước sẽ trực tiếp can thiệp vào việc điều hành sản xuất kinh doanh, mà làm tốt chức năng định hướng cho sự phát triển xã hội (Bao gồm cả chiến lược, quy hoạch, kế hoạch) đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống thiết chế, ổn định kinh tế vĩ mô, quản lý tốt kinh tế nhà nước, đảm bảo việc thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. – Thứ ba: Trong thực trạng của kinh tế vĩ mô hiện nay, bên cạnh những kết quả tích cực đã xuất hiện một số hạn chế, bất cập và đứng trước những thách thức không nhỏ.

Năm 2013 với mục tiêu tổng quát (tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát thấp hơn, tăng trưởng cao hơn, tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, thực hiện 3 khâu đột khá chiến lược,…) đã đi qua một phần ba thời gian. Tiến độ thực hiện các mục tiêu đến bây giờ ra sao và đặt ra vấn đề gì?

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

Chi tiêu của Chính phủ có tác động trực tiếp đến chi tiêu công cộng, do đó nó tác động trực tiếp đến tổng cầu và sản lượng.

Thuế làm giảm các khoản thu nhập, do đó làm giảm chi tiêu của khu vực tư nhân, từ đó cũng tác động đến tổng cầu và sản lượng. Thuế cũng có thể tác động đến đầu tư và sản lượng về mặt dài hạn.

Trong ngắn hạn 1 đến 2 năm chính sách tài khoá có tác động đến sản lượng thực tế và lạm phát phù hợp với những mục tiêu ổn định nền kinh tế. Về mặt dài hạn chính sách tài khoá có thể có tác dụng điều chỉnh cơ cấu kinh tế giúp cho sự tăng trưởng và phát triển lâu dài.

– Chính sách tiền tệ

Chính sách tiền tệ chủ yếu nhằm tác động đến đầu tư cá nhân, hướng nền kinh tế vào mức sản lượng và việc làm mong muốn. Chính sách tiền tệ có hai công cụ chủ yếu là kiểm soát mức cung tiền và kiểm soát lãi suất. Khi ngân hàng Trung ương thay đổi lượng cung tiền thì lãi suất sẽ tăng hoặc giảm tác động đến đâù tư cá nhân, do vậy tác động đến tổng cầu và sản lượng. Chính sách tiền tệ có tác động lớn đến tổng sản phẩm quốc dân về mặt ngắn hạn, song do tác động đến đầu tư nên nó cũng có ảnh hưởng lớn đến GNP trong dài hạn.

– Chính sách kinh tế đối ngoại

Chính sách kinh tế đối ngoại trong các nước có thị trường mở nhằm ổn định tỷ giá hối đoái, và giữ cho thâm hụt cán cân thanh toán ở mức có thể chấp nhận được. Chính sách này gồm có các biện pháp giữ cho thị trường hối đoái cân bằng, các quy định về hàng rào thuế quan, bảo hộ mậu dịch và cả những biện pháp tài chính tiền tệ khác, có tác động vào hoạt động xuất nhập khẩu.

– Chính sách thu nhập

Chính sách thu nhập gồm các biện pháp mà Chính phủ sử dụng nhằm tác động trực tiếp đến tiền công, giá cả để kiềm chế lạm phát. Chính sách này sử dụng nhiều công cụ, từ những công cụ có tính chất cứng rắn như ấn định mức tiền công và giá cả đến những công cụ mềm dẻo như là những hướng dẫn, kích thích bằng thuế thu nhập.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô

1/ Trình bày 3 vấn đề cơ bản của một nền kinh tế

2/ Trình bày các khái niệm cơ bản về kinh tế học

3/ Trình bày các khái niệm về tổng cung, tổng cầu, sản lượng cân bằng

4/ Vận dụng kiến thức đã học để đánh giá ưu nhược điểm của các mô hình kinh tế.

5/ Đánh giá sự tác động của các chính sách vĩ mô đối với nền kinh tế.

Giáo trình Kinh tế Vĩ Mô